uhin motz

SARRERA DESBERDINA:

Talka-uhin bidezko terapia

Talka-uhin bidezko terapiak iraupen motz eta indar oso handiko soinu-uhinak erabiltzen ditu, maiztasun baxuan emanak (infrasoinuak),^[1] hainbat helburu terapeutikorekin, hala nola giltzurruneko harriak, muskulu-eskeletu mailako arazoak tratatzeko, edo kirurgia ortopedikorako.^{[2] [3]}
1969an, Alemaniako Defentsa Ministerioak finantzaturik, Dornier Medical Systems enpresak ikerketa abiatu zuen talka-uhinak ehunetan zituzten ondorioak aztertzeko. 1972an, ikerketa honen baitan, Egbert Schmiedt Munich-eko Unibertsitateko klinika urologikoaren zuzendariarekin akordioa egin zuten, eta hainbat prototipo garatu zituzten, 1980ko otsailean gizakiekin probatu zen arte. Dornier HM3 litotriptoreen ekoizpena eta banaketa 1983an hasi zen, eta 1984ean AEBetako Elikagaien eta Drogen Administrazioak terapia bezala onartu zuen.
Talka-uhin bidezko teknika honek teknika endourologikoak ordezkatu ditu (gorputz barruan endoskopiaz eginak),^[4] horregatik leku askotan "gorputz kanpoko talka-uhin bidezko terapia" bezala izendatuta ikusiko dugu (extracorporal shock wave therapy).
1980ko hamarkadan giltzurrunetako harrietarako erabiltzen zelarik, talka-uhinek inguruko hezurren dentsitatea handitzen zutela ikusi zen. Ondorioz, kirurgia ortopediko arloko erabilpenak ikertzen hasi ziren.^[5]
Litotrizia: kanpotik intentsitate handiko pultsu akustikoa aplikatzen da, harria hautsiz gutxieneko albo-kalteekin. Gaixoa normalean sedatu edo anestesiatzen da, geldirik eta lasai mantentzeko.^[6] Ehun bigunetako lesioetan eginiko aplikazioetarako ez da sedaziorik behar izaten.
1-22 Hz arteko maiztasuneko emisio akustikoak erabiltzen dira; presioa 2-5 bar artekoa izaten da;^[7] saio bakoitzeko 1000-6000 pultsu artean ematen dira.^[8]
Talka-uhinekin lortzen diren onuren mekanismo biologikoa ez da zehaztasunez ezagutzen; hipotesi baten arabera uhinek odol-hodi berrien sorrera bultzatuko luke, kaltzifikazioak gutxituz eta min-seinaleen transmisioa oztopatuz.^[9]
Oharra: terapia honek ere soinu-uhinak erabiltzen dituen arren, ezin da ultrasoinu terapeutikoaren tekniken multzoan sartu, azken hauek espektro entzungarriaren gainetik baitaude, eta talka-uhin bidezko terapia azpitik (infrasoinuak).^[1]
Talka-uhinen erabilpen arruntena giltzurrunetako harriak^[10] eta kalkulu biliarrak (behazun xixkuko edo gibelekoak) tratatzeko litotrizia da. Era berean, listu harriekin^[11] eta pankrea harriekin^[12] ere erabili izan da.
Fisioterapia arloan muskulu-hezurdura arazoak tratatzeko erabiltzen da, hala nola epikondilitisa, epitrokleitisa, tendinopatiak, oin-zolako fasziitisa, kalkaneoko ezproia, sorbaldako kaltzifikazioak...^[13]
Talka-uhinen bidezko terapia hezur sendatzeko eta hezur nekrosia tratatzeko ere erabiltzen da.^[14] Soldatzen ez diren hausturetan tratamendu kirurgikoen alternatiba eraginkorra ere bada.^[15]
Ultzerak dituzten gaixo diabetikoetan, talka-uhinak zauriak sendatzeko erabiltzen dira, epe laburreko eta epe luzeko emaitzak ikusi direlarik.^[16] Halere, erabilpen honen ebidentziarik ez dago eta ausazko entsegu klinikoak beharrezkoak dira.^[17]
Talka-uhinak zaldien ortopedia arazoak tratatzeko erabiltzen da: tendoien eta lotailuen lesioak, apofisi espinosoen arazoak, eskafoide sindromea, artritisa.^[1] Dena den, erabilpen hauen ebidentzia maila baxua da.^[5]
Talka-uhinen eraginkortasunari buruzko ebidentzia kontraesankorra da. 2005eko berrikuspen batek ondorioztatu zuen talka-uhinek tenislari ukalondoan eraginkortasun txikia zutela, minari eta ahalmen funtzionalari dagokionez.^[18]
Erresuma Batuan, National Institute for Health and Care Excellence (NICE) erakundeak talka-uhinen ebidentzia maila baxua azpimarratu zuen; horri erantzunez, 2012an teknikaren emaitzei buruzko datu bilketa sistematikoa abiatu zen, talka-uhinek ehun bigunetan zuten eraginkortasuna neurtzeko.^[19]
2017an eginiko bi berrikuspenek antzeko ondorioak atera zituzten, ebidentzia maila moderatuarekin.^[20][21]
NICE-k talka-uhinen erabilpen gida batzuk argitaratu ditu, beste terapiak eraginkorrak ez diren zenbait kasutarako: tenislari ukondoa ,^[22][23] sorbaldako errotatzaileen mina,^[24][25] Akiles tendinitisa,^[26][27] oin-zolako faszitisa,^[28][29] eta trokanter nagusiaren min sindromea.^[30]
2018tik aurrera, talka-uhinak prostatitis kronikoa eta pelbiseko min kronikoaren sindromea tratatzeko izan dezakeen potentziala aztertu da; epe laburrean sintomak hobetu ziren, albo-kalte txiki batzuekin; halere, epe ertaineko eragina ez da ezagutzen, eta emaitzak ezin daitezke orokortu ikerketen kalitate baxua dela eta.^[31]